„Pianista pierze bieliznę swą w chemicznej pralni i wszyscy śliczni tacy są i kulturalni” – pisał Gałczyński o wyobrażeniach prowincjusza o życiu stołecznym. W atmosferze takiej wytworności łatwo przeoczyć, że bielizna pianisty tak czy owak wcześniej musiała się gdzieś pobrudzić, a kto wie, czy nawet nie splamić, skoro zdecydował się oddać ją do pralni, wprawdzie chemicznej, niemniej jednak. Więc mimo, iż artykuł JE abpa Józefa Życińskiego „Daleko od Jana Pawła” w „Gazecie Wyborczej” przesycony jest wytwornością, niczym perfumeria dla prawdziwych mężczyzn charakterystycznymi wyziewami, to przecież metoda, przy pomocy której Autor recenzuje wywiad udzielony przez ks. prof. Waldemara Chrostowskiego, swoją konstrukcją przypomina „widok znajomy ten” z czasów, gdy środowisko obecnie skupione wokół „Gazety Wyborczej” było jeszcze w awangardzie sił postępu, maszerujących ku świetlanej przyszłości pod kierunkiem innego Józefa – Józefa Stalina. Ekscelencja bierze ks. Chrostowskiego we dwa kije: jeden – to odstępstwo od jedynie słusznej linii, a drugi – to słynna „żenada”, jakim salonowcy z Czerskiej kwitują nieprzyjemne prawdy. „Żenada” objawiająca się we wzgardliwym milczeniu, sugeruje odmowę dyskusji niby z powodu nikczemności przeciwnika, ale tak naprawdę ma maskować brak merytorycznych argumentów.

Przedmiotem krytyki jest niewłaściwy stosunek ks. prof. Chrostowskiego do Żydów i sławnego dialogu. Na przykład, ks. Chrostowski uważa, że „żydokomuna” to również „zjawisko”, podczas gdy Ekscelencja twierdzi, że takiego zjawiska nie ma. Filozofom to się niekiedy zdarza; Hegel też twierdził, że jeśli jego teoria jest sprzeczna z faktami, to tym gorzej dla faktów. Cóż dopiero, kiedy fakty są niewygodne i na przykład wskazują, że ktoś jednak coś tam palił, a nawet się zaciągał? Wtedy jedynym wyjściem z sytuacji staje się „żenada”, więc nic dziwnego, że tak się w ostatnich czasach i w pewnych środowiskach spopularyzowała.

Ale niekiedy Ekscelencja wychyla się spoza „żenady”, dzięki czemu można stanąć na udeptaną ziemię. Na przykład krytykuje opinię ks. Chrostowskiego, że w ciągu 20 lat, jakie upłynęły od wizyty Jana Pawła II w rzymskiej synagodze, w stosunkach chrześcijańsko-żydowskich nie odnotowano „żadnego znaczącego postępu”. Tymczasem dokument „Dabru Emet” (mówcie prawdę) – a więc deklaracja 120 rabinów z 10 września 2000 roku – stwierdza, że „w ostatnim czasie nastąpiła dramatyczna, bezprecedensowa zmiana w stosunkach żydowsko-chrześcijańskich” – powiada Ekscelencja. Zmiana rzeczywiście nastąpiła i ks. Chrostowski temu nie zaprzecza, tylko twierdzi, że nie ma „znaczącego postępu”. I rzeczywiście – za Piusa XII było nie do pomyślenia, żeby jacyś rabini sztorcowali papieża, którego katolicy uważają przecież za Namiestnika Chrystusa na Ziemi, że kanonizował niewłaściwego świętego lub mianował niewłaściwego biskupa. A tak właśnie sztorcowany był Jan Paweł II za kanonizację Edyty Stein, nie mówiąc już o Benedykcie XVI, który sztorcowany jest za wszystko. Być może Ekscelencja właśnie to uważa za postęp.

Wykluczyć tego nie można, bo dokument „Dabru Emet”, najwyraźniej dla Ekscelencji autorytatywny, zaleca w punkcie 6, iż nie należy „wmawiać”, że jedna ze stron „zinterpretowała Pismo bardziej właściwie niż inni”. No proszę! Czyżby w imię podtrzymania przyjemnej atmosfery „dialogu” należałoby zaprzestać „wmawiania” asystencji Ducha Świętego w Kościele katolickim? Inne określenia już się nowej interpretacji doczekały, np. „antysemityzm”. Przedstawiciele strony żydowskiej uskarżają się na antysemityzm w Indiach, podczas gdy Polska należy do krajów „najbardziej przyjaznych Izraelowi” – cytuje z aprobatą Ekscelencja. Tymczasem Guy Sorman, francuski autor żydowskiego pochodzenia, w książce „Made in USA” zwraca uwagę na amerykańską osobliwość, polegającą na postawieniu znaku równości między antysemityzmem (wrogością do Żydów), a antysyjonizmem (krytycznym stosunkiem do Izraela), wskazując, iż jej przyczyną jest przeświadczenie pewnego odłamu protestantów, iż Królestwo Boże na Ziemi musi być poprzedzone politycznym panowaniem Izraela w skali światowej. Okazuje się, że podtrzymywanie niechby nawet pozorów wytworności w sławnym „dialogu” ma swoją, jak się wydaje, coraz bardziej rosnącą, cenę.