W kalendarzu postępowca przybyło jeszcze jedno święto; 11 marca obchodzony jest Europejski Dzień Ofiar Terroryzmu. W zaktualizowanym postępowym dykcjonarzu terroryzm jest synonimem wszelkiego zła – podobnie, jak kiedyś „kontrrewolucja”, czy „reakcja”. Z „reakcją” walczyli zarówno bolszewicy, jak i „naziści” – czego najlepszym świadectwem są słowa kultowej pieśni narodowych socjalistów „Horst-Wessel-Lied”: „Kameraden die Rotfront und Reaktion erschossen” (koledzy rozstrzelani przez komunę i reakcję). Wygląda na to, że stosunek do terroru zależy od tego, kto pada jego ofiarą, od tego, czy jest nasz, czy też – jakiś taki nie nasz.

Łacińskie słowo „terror” oznacza strach. Terroryzm zatem jest działaniem celowym, mającym na celu wzbudzenie strachu. Strach wynika z obawy utraty czegoś cennego. W skrajnych przypadkach może to być życie, w lżejszych – reputacja. Terroryzm polega zatem na działaniu na instynkt samozachowawczy. Jest on dobrodziejstwem człowieka, bo umożliwia mu przetrwanie ale też jego przekleństwem. Staje się przekleństwem, kiedy przytłumia wszelkie inne pobudki myślenia i działania. Taki stan nazywany bywa strachem panicznym. Działa obezwładniająco i celem terrorystów jest właśnie wzbudzenie takiego strachu.

Ale wzbudzanie strachu nie jest celem samym w sobie. Jest ono tylko środkiem ułatwiającym osiągnięcie innych celów. Dla przykładu; terrorystom którzy wysadzili pociągi wokół Madrytu chodziło tylko o zmianę polityki zagranicznej Hiszpanii. Zmianę taką można było spowodować albo wypowiedzeniem Hiszpanii wojny, wygraniem jej i podyktowaniem postępowania – albo doprowadzeniem do tego samego wskutek procedur demokratycznych. Terroryzm jest strategią ubogich i słabych. Jest znacznie tańszy i w zasadzie dostępny dla każdego. Nie trzeba mieć milionowej armii, ani kosztownych broni. Wystarczy cel, plan, trochę materiału wybuchowego i determinacja. Jeśli uda się wywołać nastrój paniki u dostatecznej liczby ludzi, to mogą oni poddać woli terrorystów całe państwo. Tak właśnie stało się w Hiszpanii. Wygląda na to, że terroryzm jest działaniem racjonalnym.

Czy jednak jest moralny? Czy nie uderza w ludzi niewinnych? No dobrze, ale jak właściwie odróżnić człowieka winnego od niewinnego? Czy prezydent wydający swojej armii rozkaz ataku na inne państwo jest odpowiedzialny za skutki takiej decyzji? Czy jest winny? Z tym wielu chętnie się zgodzi. No dobrze, a co z tymi, którzy wybrali go na ten urząd właśnie dlatego, że to obiecywał? Winni są, czy nie? A co z tymi, którzy „tylko” zgodzili się na procedury ustrojowe, które mogą doprowadzić do takich skutków? Czy już są niewinni, czy jeszcze nie? Mówiąc krótko – czy w warunkach demokracji politycznej, polegającej wszak na współuczestnictwie we władzy, można w ogóle mówić o jakichś „niewinnych”, skoro nawet ludzie żyjący pod stalinowską dyktaturą poczuwali się do winy? „Ta mi oto przypadła kraina / I chce Bóg, bym w milczeniu tu żył / Za ten grzech, że widziałem Kaina / Ale zabić nie miałem go sił” – napisał jeden z więźniów Kołymy.

Terroryzm może polegać na straszeniu utratą życia, zgładzeniem najbliższych, zastosowaniem tortur, rabunkiem mienia, skazaniem na wegetację, wreszcie – kompromitacją. Ważnym elementem taktyki jest m.in. wybór właściwego momentu. Czy zatem wysunięcie przez „Gazetę Wyborczą” której informatorzy czekali z kompromatami aż pięć lat, oskarżeń wobec szczecińskiego księdza akurat w przeddzień debaty nad ratyfikacją Traktatu Lizbońskiego należy do strategii, czy tylko do taktyki, czy do jednego i drugiego?